Familiale overdracht in 8 stappen

Elke succesvolle overdracht begint met praten en luisteren. Een gesprek met alle familieleden is de eerste stap in het stappenplan van Van Breda Advisory. Met iedereen rond de tafel zitten en polsen naar de visie op de persoonlijke en familiale situatie én op de toekomst van het bedrijf, dat is de bedoeling. Rekening houdend met alle meningen is een familieconsensus het doel van dit uitgebreide gesprek. Van daaruit worden mogelijke trajecten geschetst om het vooropgestelde familiedoel te bereiken en kan het uiteindelijke stappenplan beginnen.

Een overdracht is pas zinvol als de strategische toekomst van het bedrijf voldoende duidelijk en aantrekkelijk is. Het is cruciaal om in deze fase zo objectief en zo kritisch mogelijk te zijn. Luchtkastelen zijn een zwak fundament voor een geslaagde overdracht.

De welbekende SWOT-analyse is een goede basis om uw bedrijf te analyseren. SWOT staat voor sterktes (Strengths), zwaktes (Weaknesses), kansen (Opportunities) en bedreigingen (Threats).

Deze analyse zorgt voor een gefundeerde basis voor het strategisch plan. Is de SWOT niet uitgewerkt of bestaat er geen eensgezindheid, dan kan het traject van familiale opvolging niet starten. Dit plan kan ook later in het proces gebruikt worden om een eventuele financieringsvraag te ondersteunen.

Het is belangrijk dat de kandidaat-opvolger er heel bewust voor kiest om als ondernemer de leiding over het bedrijf over te nemen. Ondernemen zonder passie, de juiste motivatie en competenties (bedrijfseconomisch en op leiderschapsvlak) loopt verkeerd af. Mama of papa opvolgen om hen niet te willen ontgoochelen, is absoluut een slechte drijfveer.
Zijn er meerdere kandidaat-opvolgers? Dan bekijken we wie welke rol zal opnemen. Consensus is ook dan ons uiteindelijke doel. Wie zal de eindverantwoordelijkheid dragen? Wie ontfermt zich over de financiën en de administratie? Wie zal het commerciële voor zich nemen? Het talent en de interesse van iedereen is hierin doorslaggevend.

Is de keuze eenmaal gemaakt? Dan stippelt u best een groeitraject uit. Laat de opvolger stap voor stap verschillende afdelingen van het bedrijf doorlopen om na verloop van tijd op een natuurlijke manier het bedrijf over te nemen.
Deze stap kan meerdere jaren duren. Vandaar het belang om op tijd met die traject te starten!

Als overdrager kunt u nog even als mentor of coach optreden en uw opvolger begeleiden na de overdracht. Op één voorwaarde dan: de opvolger moet zijn eigen beslissingen in alle vrijheid kunnen nemen. Van de ene dag op de andere stoppen is niet realistisch. Spreek in samenspraak een tijdstip af waarop het roer dan definitief uit handen wordt gegeven.

Ook dit stemmen wij af in ons familiaal traject. We wijzen op mogelijke gevaren en geven tips om die gevaren al op voorhand te vermijden.

Wees het beruchte zwarte gat voor. Investeer op tijd in hobby’s, passies naast het werk, familie en vrienden. Ook dit komt sowieso aan bod in ons familiaal traject.

Niet alle kinderen zien hun toekomst in het familiebedrijf. Vanaf een derde generatie of verder is het soms zelfs niet haalbaar dat alle kinderen actief worden in het bedrijf. De betrokkenheid van elk familielid gaat verder dan de verdeling van de aandelen.

Al wie interesse toont, moet zich goed voelen bij de toekomstige strategie, de keuze van de opvolging en de rol die elk familielid krijg dat in het bedrijf stapt. Door een open communicatie en voldoende overleg kunnen alle kinderen perfect inschatten welke gevolgen hun keuze om (niet) actief te zijn in het familiebedrijf hebben. Wij zijn een klankbord voor alle partijen, niet enkel voor de degene die overdraagt!

Nu de strategische toekomst van het bedrijf gekend is en er duidelijkheid is over de opvolging, kan er nagedacht worden over de financiële structuren.

Afhankelijk van de familiale situatie zijn er verschillende manieren mogelijk om de eigendom van het bedrijf over te dragen. Elke manier heeft voor- en nadelen en zijn zeker niet gepast voor elke situatie. Een expert ter zake onder de arm nemen die dit meteen in een ruimere context van successievoorbereiding kan plaatsen, is geen overbodige luxe.

Schenking van familiale aandelen

Dit is een prima optie als u als overdrager de eigendom van de aandelen wil laten overgaan naar de opvolger(s) zonder financiële tegenprestatie. Dat betekent dat u als overdrager financieel onafhankelijk bent (want u ontvangt geen overnameprijs) en dat alle erfgenamen betrokken blijven (tenzij één van de kinderen broers of zussen uitkoopt).

Binnen het Vlaams Gewest bestaat de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden aandelen van een familiaal bedrijf te schenken aan een gunsttarief van 0%.

Verkoop van familiale aandelen

De overdrager ontvangt wél een overnameprijs. Vaak ligt het feit dat niet alle erfgenamen in het bedrijf willen stappen dan aan de basis van deze beslissing. Voor een verkoop van de aandelen moet een objectieve waardebepaling gebeuren – best door een onafhankelijk expert – zodat er achteraf geen conflicten ontstaan.

Vooraleer de aandelen te verkopen kan het aangewezen zijn om de vennootschap(pen) te vereenvoudigen. Het kan dat het volledige familievermogen gebundeld is in één vennootschap. Dat duwt de overnameprijs omhoog tot misschien een niet haalbaar niveau voor de opvolger en compliceert de verdeling van het vermogen onder de kinderen.

Vastgoed in een andere vennootschap onderbrengen, kan dan een optie zijn. Zo kan het vastgoed bij de ouders blijven. Of alle kinderen (ook de niet-aandeelhouders van de werkvennootschap) kunnen het vastgoed behouden. Elke situatie is anders. Vandaar het belang om ook dit aspect met experten ter zake te bekijken.

Familieleden als stille vennoot

Soms is het niet mogelijk om het familiebedrijf te verkopen en participeren alle kinderen in het aandeelhouderschap. Het bedrijf blijft centraal staan maar dit vraagt specifieke afspraken tussen alle familieleden. Niet alleen het bedrijf moet gestuurd worden, ook de familie en de relatie tussen de familie en het bedrijf.

Deze behoefte neemt toe met de komst van volgende generaties. Het aantal betrokkenen stijgt en hun onderlinge samenhang daalt. De gebruikelijke manier van communiceren en beslissen volstaat dan niet meer. Zeker de fase waarin twee generaties samen betrokken zijn bij het bedrijf, is een kritieke periode die vraagt om meer formele afspraken en grotere transparantie.

Transparantie en houvast worden gecreëerd door onderling overeenkomsten te maken en deze op papier vast te leggen. Deze afspraken kunnen de vorm aannemen van een familiaal charter of een aandeelhoudersovereenkomst.

Dit is een complexe stap en vraagt om de nodige gespecialiseerde ondersteuning van experten ter zake.

Het nadenken over fiscale optimalisatie mag de beslissingen uit de vorige stappen niet in de weg zitten. Fiscale optimalisatie is geen doel op zich, maar een intentie om de overdracht en het nieuwe bestuur fiscaal zo interessant mogelijk te organiseren.
Fiscale optimalisatie is belangrijk, maar consensus binnen de familie blijft primeren!

Alle beslissingen en afspraken uit de vorige stappen moeten vertaald worden in duidelijke contracten. Goede afspraken maken nu eenmaal goede vrienden!

Schenkingen, opstellen van een familiecharter of aandeelhoudersovereenkomst, de oprichting van een vennootschap…

Ook hierin begeleiden we graag. Hoe? Door met elke belanghebbende partij te praten en zo samen te streven naar een consensus.
Wij zorgen voor een handshake tussen iedereen. Pas daarna wordt alles juridisch uitgewerkt.

Wij brengen u in contact met de juiste instanties en begeleiden u ook daarin.

De sleutel tot succes? Een familiaal opvolgingstraject waarbij experten ter zake u begeleiden en adviseren. Zonder een degelijk traject wordt de weg naar een succesvolle overdracht een pak moeilijker.